18 Mart'ta Özal'a soğuk duş

Fotoğraf: AA

Bu olay, Türkiye Cumhuriyeti tarihinde sadece bir kez yaşandı. 

8. Cumhurbaşkanı Turgut Özal, Türkiye’nin Celal Bayar’dan sonraki 2. sivil Cumhurbaşkanıydı. 

Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM)  tarafından Cumhurbaşkanlığı’na seçilen Turgut Özal’la birlikte, Türkiye Cumhuriyeti’nde, Asker Cumhurbaşkanları dönemi de sona erdi.

Çankaya Köşkü’nde yeni bir döneme geçişle birlikte, asker cumhurbaşkanlarına ve kendisinden sonra gelen cumhurbaşkanları  Süleyman Demirel, Ahmet Necdet Sezer, Abdullah Gül ve Recep Tayyip Erdoğan’a yapılamayan protestolara, Turgut Özal muhatap oldu.

Başkan Ayağa Kalk ! 

Başlığı ile anlatacağım olay, Turgut bey Cumhurbaşkanı seçildikten kısa bir süre sonra gözlerimin önünde meydana geldi. 

Tarih, 18 Mart 1990

Siz bu tarihi, Çanakkale Zaferi’nin Yıldönümü olarak hatırlarsınız. Evet olay, Çanakkale Zaferi’nin 75. Yıldönümünde, Çanakkale’de yaşandı. 

… 8. Cumhurbaşkanı Turgut Özal’ın, Cumhurbaşkanı seçilmesi, 12 Eylül Askeri Darbesinin ardından kurduğu Anavatan Partisi gibi sancılı oldu. 

Darbeci askerler; Anavatan Partisi’nin karşısına Milliyetçi Demokrasi Partisi’ni (MDP) çıkartmış, başına da eski bir askeri, Turgut Sunalp  paşayı monte etmişti. 

Askerler, Anavatan Partisi’nin iktidara gelmesini önlemek için kurucularından bir çoğunu veto etmiş, Özal’ı da “seçimi kazansa bile Başbakan yapmamakla” tehdit etmişlerdi.

Buna rağmen Anavatan Partisi 6 Kasım 1983 tarihinde büyük bir başarıya imza attı ve iktidara geldi. 

Cumhurbaşkanlığı adaylığı

Fotoğraf: AA

ANAP’ın çöküş döneminde Cumhurbaşkanlığına aday olan Turgut Özal’ın karşısına bu defa askerler değil, sivil muhalefet partileri çıktı. Muhalif siyasetçiler, Özal’ın seçilmesinin meşru ve yasal olmayacağını iddia ettiler.

SHP Grup Başkanvekili Onur Kumbaracıbaşı, Özal’ın sadece kendi partisinin milletvekilleri tarafından seçilmesi durumunda, SHP olarak seçimin iptali için Anayasa Mahkemesi’ne başvuracaklarını söyledi. 

MDP Kurucusu Hatay Milletvekili rahmetli  Murat Sökmenoğlu, Özal seçilirse “sine-i millete” döneceğini söyledi. Nitekim, Sökmenoğlu, Turgut Özal Cumhurbaşkanı seçilince sözünde durdu ve sine-i millete dönerek Hatay milletvekilliğinden istifa etti.

Sadece milletvekilleri değil, belediye başkanları da Özal’ın Çankaya’ya çıkmasına tepkiliydi.

SHP’nin planlı protestosu

Turgut Özal’ın Cumhurbaşkanı seçilmesinin üzerinden sadece 4,5 ay geçmişti. 18 Mart 1990 tarihinde Çanakkale Zaferi’nin 75. Yıldönümü törenleri için Çanakkale’ye giden Cumhurbaşkanı Turgut Özal,  “planlı bir protesto” eyleminden habersizdi.

Özal’ı Cumhurbaşkanı olarak görmek istemeyen SHP, protesto eylemini Çanakkale’de uygulamaya soktu.

Özal’ı karşılamadı

SHP’li Çanakkale Belediye Başkanı İsmail Özay, Çanakkale Şehitleri anma törenine katılmak üzere iline gelen 8. Cumhurbaşkanı Turgut Özal’ı karşılamaya gitmedi. İsmail Özay’ın bu tavrı, törenler sırasında da bir şeyler yaşanacağının ilk  işareti olmuştu.

Ayağa kalkmadı

Çanakkale Belediye Başkanı İsmail Özay, “Özal’ın Cumhurbaşkanlığını Protesto” planını, adım adım uygulamaya koyuyordu. Cumhurbaşkanını karşılamayan Özay, Özal’ı, selamlamayarak Cumhurbaşkanlığı makamına saygı göstermeyerek ayağa da kalkmamıştı…

Tüm protokolün ayağa kalkarak Özal’ı karşılamasına aldırmadan şeref tribününde kendisine ayrılan koltukta oturmaya devam eden Belediye Başkanı İsmail Özay’ı Ercan Vuralhan ve bazı milletvekilleri “ayağa kalksana”  diye uyarmalarına rağmen SHP’li İsmail Özay, partisinin Turgut Özal’a karşı uyguladığı boykotu, ilk kez en sert biçimde gösteren kişi oldu… 

Özal’ın adını ağzına almadı

Bütün bunlara rağmen protokol konuşması yapmasına engel olunmadı. SHP’li Belediye Başkanı İsmail Özay, konuşmasını yapmak üzere kürsüye çağrıldı.

Ancak İsmail Özay konuşmasına, “Sayın Başbakan, Sayın Bakanlar” diyerek Başbakan Yıldırım Akbulut ve katılan bakanları selamlayarak başladı. Böylece Cumhurbaşkanı Turgut Özal’ı yok saydı ve ismini dahi telaffuz etmedi.

“arkasında halk desteği yok”

Şeref tribününden uğultular yükselmeye başladı. Ancak, İsmail Özay’ın düşünülmüş ve planlanmış protestoları bitmiyordu. 

Şeref tribününde oturan, Meclis tarafından Cumhurbaşkanı seçilen Turgut  Özal’ın gözlerinin içine baka, baka “ Halkın desteği ile gelmeyenler tarihin karanlığında boğulacaktır” diyerek konuşmasına başladı ve şöyle devam etti:

 “Çanakkale Savaşı’nı kazanan, ne o sıralarda sarayda oturan padişahtır, ne de halifedir. Halktır, halk…75 yıl sonra bize Çanakkale Zaferi bir şeyi çok iyi anımsatmaktadır. Halkının desteğini almadan halkı adına karar verenler, ulusun kaderini belirlemeye çalışanlar, verdikleri o kararların ağırlığı altında ezilmeye, tarihin karanlıklarında yok olmaya mahkumlardır...”

Çanakkale Belediye Başkanı İsmail Özay’ın bu sözleri, Çanakkaleliler tarafından uzun uzun alkışlandı. 

Ayıptır, ayıp

Ancak, Özay’ın bu sözleri bardağı taşıran son damlalar olmuştu.

Çanakkale şehir meydanında kurulan şeref tribünde büyük bir sessizlik vardı. Kimse İsmail Özay’ı alkışlamadı.

Şeref tribününde  önce “mırıldanma” sonra da Başkan İsmail Özay’a “ayıptır, ayıp” sesleri yükseldi.

Cumhurbaşkanı Turgut Özal, yanında oturan Başbakan Yıldırım Akbulut’a doğru eğilerek kulağına bir şeyler söyledi…  

Başkanın sandalyesi alındı

Konuşmasını tamamlayan, Çanakkale Belediye Başkanı İsmail Özay, yerinde döndüğünde bir sürprizle karşılaştı. Başkanın koltuğunda Milli Savunma Bakanı Sefa Giray’ın eşi oturuyordu.

İsmail Özay, ayakta kaldı. Bir an tören alanını terk etmeyi düşündü. Bu sırada bir zabıta memurunun getirdiği sandalyeyi alarak şeref tribününden uzak bir köşeye oturdu.

İsmail Özay’a hükümet kanadından ilk tepki Milli Savunma Bakanı Sefa Giray’dan geldi. Kürsüye çıkan Giray,  SHP’li belediye başkanının çirkin bir politika yaptığını,  nifak sokmaya çalıştığını söyledi.

Bakan Giray’ın bu sözleri şeref tribününden coşkulu bir alkış aldı. Yerine dönerken de Başbakan Yıldırım Akbulut tarafından iki yanağından öpülerek kutlandı… Daha sonra sıraya giren ANAP’lılar, Bakan Sefa Giray’ı öpücük yağmuruna tutarak “ağzına sağlık” dediler.

Başkan, kürsüye çıkartılmadı

Cumhurbaşkanı seçildikten 4,5 ay sonra ilk kez bu kadar sert bir boykotla karşılaşan Cumhurbaşkanı Turgut Özal, konuşmasını yapmak üzere kürsüye çıktığında çok sinirliydi… 

Özal’ın arkasında Çanakkale Valisi ile Garnizon Komutanı duruyordu. Belediye Başkanının yeri boştu. İsmail Özay’ın kürsüye çıkmasına izin verilmedi…

Seçimle işbaşına geldiğini ve Çanakkale halkını temsil ettiğini söyleyen Özay kürsünün yanına giderek Vali Muzaffer Ecemiş’ten kürsüye çıkmak istediğini ve Cumhurbaşkanı Özal’ın arkasında durmak istediğini söyledi. 

Ancak vali aynı kanaatte değildi. “Cumhurbaşkanı’nın olduğu protokollerde, böyle temsil ediliyor”  diyerek Belediye Başkanı Özay’ı kürsüden uzaklaştırdı.

Özal’dan Başkan Özay’a, “Soyu kırık…”

SHP’li Belediye Başkanı İsmail Özay’ın yaptıklarından son derece rahatsız olan ve suratı asılan Cumhurbaşkanı Turgut Özal, tören konuşmasında Çanakkale Belediye Başkanı İsmail Özay’ı isim vermeden, “soyu kırık” olarak tanımladı. Özal,“ Marksizm ve Komünizm teslim bayrağını çekti. Ancak bizde hala bu fikriyatından vazgeçmeyen insanlar var. Ama birkaç soyu kırık çıksa da bu millet onlara hiç yüz vermeyecektir” dedi. 

Özal içini boşaltmıştı, ancak siniri geçmemişti. Kürsüden iner inmez, Başbakan Yıldırım Akbulut’a, Çanakkale Belediye Başkanı İsmail Özay’ın görevden alınması talimatını verdi.

Başkan’ın, işi bitti

Tören alanı dağılırken, ANAP’lı milletvekillerine göre Belediye Başkanı İsmail Özay’ın “işi bitmişti"

Nitekim öyle de oldu. İktidar hiç vakit kaybetmedi.

Çanakkale Valisi Muzaffer Ecemiş tatil günü olmasına rağmen, aynı gün İçişleri Bakanlığı’na bir yazı yazarak, İsmail Özay’ın geçici olarak belediye başkanlığı görevinden alınmasını istedi.

Vali Muzaffer Ecemiş, “ivedi” ibareli görevden alma yazısını Başbakan Akbulut onuruna verilen Türk Sanat Müziği konseri sırasında imzalamıştı.

Aynı Gün Gece Yarısı Görevden Alındı

Saatler, aynı gün yani 18 Mart 1990 gece yarısını gösterdiğinde siyasi polisler Çanakkale Belediye Başkanı İsmail Özay’ın evine giderek geçici olarak belediye başkanlığı görevinden alındığına ilişkin yazıyı tebliğ ettiler.

Bu sırada konserin keyfini çıkartan Başbakan Yıldırım Akbulut salondan çıkarken, sorularımıza şu cevapları verecekti:

-Belediye Başkanı Görevden Alınacak mı?

Alınacak

-Gerekçesi, Cumhurbaşkanına hakaret mi?

Başka işleri de var. Onu savcı tespit edecek.

Evet, Cumhurbaşkanı Turgut Özal’ı, arkasında “halk desteği” olmamakla suçlayan, ayağa kalkmayarak protesto eden SHP’li Çanakkale Belediye Başkanı İsmail Özay’ın defteri dürülmüştü.

Çanakkale Valiliği ile İçişleri Bakanlığı arasında kurulan faks köprüsü ile halkın seçtiği Belediye Başkanı İsmail Özay 4 saat içinde görevinden alınmıştı…

İsmail Özay’la Özel Röportaj

Peki ama belediye başkanı, İsmail Özay cephesinde neler yaşanıyordu. Buna nasıl karar vermişti, SHP Genel Merkezi’nin ve Genel Başkan Erdal İnönü’nün haberi var mıydı, neden böyle yapmıştı ve nasıl planlamıştı? İnönü kendisini aramış mıydı? 

Gazetecilik, bunu açığa çıkartmayı gerektiriyordu. İşte bu nedenle aynı gün gece yarısından sonra açığa alınan Çanakkale Belediye Başkanı İsmail Özay’ın evindeydim…

Cumhurbaşkanı’nı Halk Seçmeli

20 Mart 1990 Salı günü Sabah Gazetesi manşetinden yayınlanan özel röportajımda, bir gecede başkanlık koltuğu giden, eski Çanakkale Belediye Başkanı İsmail Özay kendisine yönelttiğim sorulara şu cevapları vermişti:

• Bir kere Cumhurbaşkanını karşılamaya gitme zorunluluğu yok. Daha önemli işlerim vardı…

  
  

• Tören konuşmamı sansasyon olsun, diye yapmadım. Olayların bu kadar gelişeceğini düşünmedim. Özal’a yüklenmek için konuşmadım. Özal’ı hedef almak için yapmadım. 18 Mart’ın politize edilerek kutlanması yanlıştı…

  
  

• Sayın Özal geldiği zaman herkes ayağa kalktı. Nezaket kaideleri benim de ayağa kalkmamı gerektirir ve kalktım. İsteyerek mi, istemeyerek mi kalktım, o ayrı bir konu. Fakat erken oturdum çok uzun ayakta kalmanın yağcılık olacağını düşündüm.

• Hiçbir yasada tören konuşmalarında, sayın Cumhurbaşkanı ile başlanır, saygılarımla biter diye kaide yok…

  
  

• Cumhurbaşkanı seçilme yöntemini beğenmedim. Bu konuda partimin politikasını tutarlı buluyorum. 

  
  

TBMM’nin seçtiği bir Cumhurbaşkanı’nın başına gelenleri aktarmaya çalıştım. Türkiye Cumhuriyeti’nde bir dönem daha kapandı. 

Eski SHP’li Çanakkale Belediye Başkanı İsmail Özay’ın istediği oldu. 

Cumhurbaşkanı’nı artık halk seçiyor.  İsmail Özay gibiler ne düşünüyor acaba?